Maź stawowa to substancja, która przez smarowanie powierzchni chrząstek zmniejsza tarcie w stawach, dzięki czemu mogą one zapewniać ruchomość składnikom szkieletu. Kiedy ilość mazi stawowej będzie zbyt mała, mogą pojawić się dyskomfort w okolicy stawów.
Spis treści:
- Czym jest maź stawowa?
- Maź stawowa – gdzie się znajduje?
- Maź stawowa a stawy
- Jak zadbać o zdrowie stawów?
Czym jest maź stawowa?
Maź stawowa, inaczej płyn stawowy lub ciecz synowialna, to mieszanina składników osocza, przenikająca przez ściany naczyń krwionośnych błony maziowej i substancji wytwarzanych w stawie. Z osocza przenikają do płynu elektrolity, glukoza, kwas moczowy i białka. Ważnym składnikiem mazi stawowej jest kwas hialuronowy. Znajdują się w niej też elementy komórkowe takie jak monocyty, limfocyty i nieliczne granulocyty, pojedyncze synowiocyty i osteoklasty [1].
W praktyce maź stawowa działa jak smar. Jest to lepka substancja zmniejszająca tarcie w stawach, co umożliwia bezproblemowe przesuwanie się powierzchni stawowych względem siebie. Za produkcję mazi stawowej oraz odżywianie i smarowanie chrząstki stawowej odpowiada błona maziowa [2].
Maź stawowa — gdzie się znajduje?
W układzie kostno-stawowym człowieka występują trzy rodzaje połączeń kości między sobą: ścisłe, czyli nieruchome, półścisłe albo słabo ruchome oraz wolne, czyli stawy właściwe. Maź stawowa jest składnikiem połączeń półścisłych i wolnych. Składają się one z identycznych elementów, tj. powierzchni stawowych pokrytych chrząstką stawową oraz z wypełnionej płynem stawowym jamy stawowej i torebki stawowe. Łączą one kości o odmiennie ukształtowanych powierzchniach [1].
Maź stawowa a stawy
Staw to ruchome połączenie umiejscowione między składnikami szkieletu zewnętrznego lub wewnętrznego. Zbudowany jest z powierzchni stawowych, torebki stawowej i jamy stawowej. Wyróżnia się różne rodzaje stawów, które można podzielić pod względem [3]:
- liczby powierzchni stawowych,
- liczby osi, wokół których wykonywane są ruchy w stawie,
- ukształtowania powierzchni stawowych.
Warstwa maziowa niekiedy uwypukla się na zewnątrz jamy stawowej, tworząc tzw. kaletki maziowe budujące połączenie z jamą stawową. Kaletka maziowa ułatwia ślizganie się po znajdujących się w pobliżu ścięgnach lub mięśniach.
Maź stawowa w kolanie umożliwia ruchy dookoła dwóch osi, położonych względem siebie pod kątem prostym. Są to ruchy zgięcia i prostowania, prostowania i obrotowe. Z kolei staw ramienny jest stawem wieloosiowym i między innymi dzięki mazi stawowej możliwy jest w nim ruch zgięcia i wyprostu, odwodzenia i przywodzenia oraz rotacji wewnętrznej i zewnętrznej [4].
Jak zadbać o zdrowie stawów?
Dla zdrowia stawów ważne jest stosowanie zbilansowanej diety bogatej w substancje odżywcze oraz unikanie niedoborów witamin i minerałów. Duże znaczenie dla stawów ma też regularna aktywność fizyczna i dbanie o odpowiedni poziom tkanki tłuszczowej, celem uniknięcia nadwagi. Nadmiar kilogramów przyczynia się do nadmiernego zużycia mazi stawowej, co prowadzi do ścierania się powierzchni stawowych [5].
Najczęściej zadawane pytania dotyczące mazi stawowej:
1. Jak wspomóc produkcję mazi stawowej?
Dla zdrowia stawów warto stosować zdrową dietę i pamiętać o codziennej aktywności fizycznej.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Bibliografia:
- Choroby układu ruchu (witryna internetowa: http://www.wydawnictwopzwl.pl/download/204700200.pdf (dostęp: 2020.10.20.)).
- Hyc A., Iwan A., Moskalewski S., Budowa i czynność prawidłowej błony maziowej, Reumatologia 2012; 50, 6: 501–506.
- Marecki B., Anatomia funkcjonalna w zakresie studiów wychowania fizycznego, Poznań, 2004, 28-39.
- Bochenek A., Ciechanowski S., Krzystałowicz F. i in., Anatomia człowieka, T.1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2015.
- Guła Z., Korkosz M., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/65000,choroba-zwyrodnieniowa-stawow (dostęp: 2020.10.20.)).
