Staw kolanowy, czyli największy staw w organizmie człowieka, jest skomplikowany pod względem swojej budowy. Zobacz, jak wygląda budowa i anatomia kolana oraz jak dbać o ten narząd.
Spis treści:
Budowa i anatomia kolana
Jest ono stawem zawiasowym, łączącym mocną kość, kość udową z kością goleni (piszczelową). Jest największym stawem człowieka. Warto przyjrzeć się, jak wygląda anatomia kolana.
Węższa kość podudzia, nazywana strzałką, znajduje się po zewnętrznej stronie piszczeli. Z przodu stawu kolanowego znajduje się rzepka. Ta kość o owalnym kształcie znajduje się w ciągu ścięgna mięśnia czworogłowego uda i poprawia jego mechanikę na przedniej części kolana. Powierzchnie stawowe kości udowej, kości piszczelowej i rzepki tworzące staw kolanowy są pokryte chrząstką stawowa [1].
Jej budowa jest nieco podobna do powierzchni łożyska kulkowego. Ma za zadanie umożliwić poruszanie się kości względem siebie. Wewnątrz stawu kolanowego znajdują się również dwie łąkotki, które pomagają równomiernie rozłożyć nacisk wywierany przez kość udową na piszczel. Staw kolanowy jest otoczony torebką stawową, która pomaga w jego stabilizacji. Zawiera ona maź stawową, która pełni funkcję odżywczą [1].
Więzadła kolana
Staw kolanowy podpierają cztery więzadła. Ich zadaniem jest utrzymywanie go w zwartości i sterowanie jego ruchami (zgięcie i prostowanie, ruchy rotacyjne) [1].
Rozróżnia się:
- więzadło przyśrodkowe,
- więzadło poboczne — po zewnętrznej stronie kolana,
- więzadła krzyżowe przednie,
- więzadło krzyżowe tylne.
Mięśnie kolana
Dwie główne grupy mięśni umożliwiają ruch w stawie kolanowym za pośrednictwem krzyżujących się na kolanie ścięgien. Mięśnie tylnej grupy uda znajdują się z tyłu i pracują wtedy, gdy unosi się piętę w kierunku pośladków. Z kolei czworogłowy uda znajduje się z przodu i kurczy się podczas prostowania nogi oraz wykonywania takich czynności, jak wspinanie się na schody.
Ścięgno mięśnia czworogłowego uda, rzepka i ścięgno rzepki pochłaniają znaczną część energii wytworzonej podczas ruchów stawu wykonywanych w obciążeniu [1].
Funkcja kolana
Konstrukcja elementów stawu kolanowego umożliwia podtrzymywanie masy ciała i zapewnia przenoszenie sił i mocy potrzebnej do wykonywania różnych czynności fizycznych:
- wstawania z pozycji siedzącej,
- ruchy zginania i prostowania kolana,
- podnoszenie i przenoszenie ładunków,
- wchodzenie lub schodzenie po schodach,
- bieganie [1].
Jak dbać o kolana?
Aby utrzymać kolano w sprawności, przede wszystkim należy zawsze dbać o rozgrzewkę przed wykonywaniem aktywności fizycznych, zwłaszcza bardzo obciążających kolana. Warto także wdrożyć działania profilaktyczne, takie jak ćwiczenia na stawy kolanowe, najlepiej zalecone przez fizjoterapeutę [2].
Aby zachować dobrą kondycję stawu kolanowego, warto zadbać o odpowiednią dawkę ruchu, utrzymywać prawidłową masę ciała oraz stosować dobrze zbilansowaną dietę. Pomocne mogą być również preparaty z kolagenem, które dostarczają do organizmu składniki wspierające utrzymanie zdrowia stawów.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące stawu kolanowego:
1. Czy kolano jest stawem?
Tak. Staw kolanowy jest największym stawem w ciele człowieka, nazywanym stawem zawiasowo-obrotowym. Stanowi połączenie uda z podudziem (łączy kość udową z kością piszczelową).
2. Jak pracuje staw kolanowy?
Kolano charakteryzuje się bardzo złożoną mechaniką. W przypadku, gdy staw w pozycji wyprostowanej się utrzymuje, na panewkach kości piszczelowej ustawiają się przednie części kłykci kości udowej. Gdy dochodzi do stopniowego zginania się kolana, z panewką kości piszczelowej zaczynają stykać się bardziej zakrzywione części kłykci kości udowej.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Bibliografia:
[1] Co należy wiedzieć o budowie kolana, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Medi Page – https://medipage.pl/pl/p/file/4b501b6606bb62aedba2e2e640178e2b/Rozdzial2_kolano.pdf (dostęp 06.06.2023) [2] Libura M.: Urazy stawu kolanowego, uraz w obrębie kolana, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 2023 – https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/130008,urazy-stawu-kolanowego-uraz-w-obrebie-kolana (dostęp 06.06.2023)
