Ból łokcia – przyczyny, leczenie

Ból łokcia może być odczuwany przy jego zginaniu lub prostowaniu, podnoszeniu ciężkich przedmiotów, angażowaniu go do wykonywania czynności, a nawet w spoczynku. W wielu przypadkach wystarczające jest leczenie zachowawcze, a dopiero w bardziej zaawansowanych lub niepoddających się leczeniu zachowawczemu konieczna może okazać się operacja.

Dlaczego bolą łokcie? Kto jest najbardziej narażony na problemy z łokciami? Jak leczyć ból łokcia?

Spis treści:

• Ból łokcia – charakterystyka
• Przyczyny bólu łokcia
• Ból łokcia i objawy mu towarzyszące
• Ból łokcia – diagnostyka
• Leczenie bólu łokcia
• Ból łokcia – profilaktyka

Ból łokcia – charakterystyka

Ból łokcia to częsty powód wizyt w poradni ortopedycznej. Może mieć charakter przejściowy lub stały i nie zawsze jest związany z urazem¹. Pacjenci odczuwają go w różnych miejscach. Niektórzy zgłaszają ból ręki od łokcia do nadgarstka, inni ból ręki między łokciem a ramieniem, a są i tacy, którym najbardziej dokucza ból łokcia po zewnętrznej stronie. Powszechny jest też ból w zgięciu łokcia i ból w łokciu przy prostowaniu. Charakter bólu w dużej mierze zależy od jego przyczyny, dlatego kluczową rolę odgrywa prawidłowo przeprowadzona diagnostyka.

Przyczyny bólu łokcia

Do najczęstszych przyczyn bólu łokcia zalicza się:

• łokieć tenisisty – wywołują go powtarzające się mikrourazy w obrębie przyczepu, powodowane stałym przeciążaniem prostowników¹. Powstają podczas częstych, powtarzalnych ruchów nadgarstka i łokcia, nadwyrężających przyczepy ścięgien². Czynności predysponujące to naprzemienne ruchy obrotowe przedramienia, noszenie ciężkich przedmiotów przy wyprostowanym łokciu czy nadmierne obciążanie prostowników nadgarstka i palców¹;
• łokieć golfisty – ma podobny mechanizm powstawania jak łokieć tenisisty. Dotyczy głównie osób przeciążających ścięgna zginaczy nadgarstka oraz wykonujących wielokrotnie powtarzane ruchy obrotowe przedramienia¹;
• zespół kanału nerwu łokciowego – dochodzi do uszkodzenia nerwu na skutek jego ucisku. Czynnikami predysponującymi są m.in. praca polegająca na częstych ruchach zginania i prostowania, przewlekłe utrzymywanie kończyny górnej zgiętej w stawie łokciowym, zmiany zapalne lub zwyrodnieniowe, wrodzone podwichnięcie stawu łokciowego lub koślawość łokcia czy urazy tej okolicy³;
• zespół supinatora – jest to neuropatia nerwu międzykostnego tylnego. Najczęściej występuje u mężczyzn, a najbardziej narażeni na nią są pracownicy fizyczni oraz kulturyści¹;
• zespół pronatora – najrzadsza z neuropatii uciskowych. Dotyczy ucisku nerwu pośrodkowego na wysokości łokcia. Spotykana nieznacznie częściej u kobiet, zwykle po 40. roku życia¹;
• zapalenie kaletki wyrostka łokciowego – bezpośrednią przyczyną jest zapalenie w obrębie tej kaletki, które może wywołać przeciążenie łokcia, uraz, ucisk lub inna forma mechanicznego podrażnienia tej okolicy. Inne przyczyny to choroby reumatologiczne (RZS, ŁZS) lub metaboliczne (cukrzyca, dna moczanowa)⁴;
• zwyrodnienie stawów – może mieć charakter pierwotny lub wtórny (na tle zapalenia lub po urazie). Występuje kilkakrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet¹;
• zmiany pourazowe – wyróżnia się takie urazy jak uszkodzenia tkanek miękkich (torebki stawowej, więzadła), zwichnięcia, złamania, zapalenie torebki stawowej etc.

Ból łokcia i objawy mu towarzyszące

Odczuwane objawy zależą przede wszystkim od źródła dolegliwości. Wśród możliwych występują¹:

• promieniowanie bólu do innych partii ciała, np. do nadgarstka,
• uczucie bolesności po wysiłku,
• ból łokcia przy dotyku,
• deformacja,
• zaczerwienienie,
• obrzęk,
• ból łokcia w nocy,
• osłabienie mięśni w obrębie dłoni,
• zaburzenia ruchomości palców i nadgarstka,
• drętwienie, mrowienie, pieczenie,
• strzelające stawy,
• przeskakiwanie,
• blokowanie łokcia,
• ograniczenie zakresu ruchów w stawie,
• zaniki mięśniowe.

Objawy te są charakterystyczne dla różnych przypadłości, dlatego chcąc dowiedzieć się, co je powoduje, należy udać się na konsultację do lekarza i wykonać badania.

Ból łokcia – diagnostyka

Duże znaczenie ma szczegółowo przeprowadzony wywiad i badanie przedmiotowe, ponieważ na tej podstawie lekarz jest w stanie wysnuć wstępne podejrzenia względem tego, co powoduje ból w łokciu. W zależności od obrazu klinicznego i przypuszczeń kieruje pacjenta na specjalistyczne badania.

W diagnostyce bólu łokcia znajdują zastosowanie takie badania jak:

• prześwietlenie rentgenowskie (RTG),
• ultrasonografia (USG),
• tomografia komputerowa (TK),
• rezonans magnetyczny (MR),

Na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarz stawia diagnozę i podejmuje decyzje dotyczące leczenia.

Leczenie bólu łokcia

Postępowanie terapeutyczne przy bólu w łokciu powinno być dostosowane do przyczyny dolegliwości. W wielu przypadkach zastosowanie znajduje leczenie zachowawcze. Do metod terapeutycznych zalicza się m.in. odpoczynek i odciążanie kończyny, a jeśli pojawił się obrzęk, dodatkowo chłodzenie bolesnego miejsca¹.

Jeśli ból łokcia bardzo dokucza, lekarz może zalecić przyjmowanie doustnie niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub stosowanie ich miejscowo. Często dobre efekty daje stosowana regularnie maść na ból łokcia lub inny preparat do stosowania miejscowego¹.

Pomocna w leczeniu bólu łokcia okazać się może fizjoterapia¹. Ćwiczenia na ból łokcia powinny jednak zostać dobrane przez fizjoterapeutę stosownie do problemu, który przy okazji zaprezentuje, jak je prawidłowo wykonywać. Niekiedy dodatkowo stosuje się zabiegi z zakresu fizykoterapii¹.

W bardziej zaawansowanych lub niepoddających się leczeniu zachowawczemu przypadkach stosuje się m.in. antybiotykoterapię, iniekcje steroidów, miejscowe podanie osocza bogatopłytkowego, a nawet leczenie operacyjne¹.

Ból łokcia – profilaktyka

Chcąc uniknąć bólu w łokciu, przede wszystkim należy wystrzegać się nadmiernego przeciążania stawów łokciowych. Jeśli dojdzie do urazu, nie powinno się go bagatelizować, lecz należy oszczędzać łokieć i podjąć leczenie. Profilaktyka powinna obejmować także dietę bogatą w produkty wzmacniające chrząstkę stawową i łagodzące stany zapalne. Wskazana jest także suplementacja w formie preparatów zawierających kolagen. Kolagen na stawy pomoże zadbać o ich kondycję.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące bólu łokcia:

1. Jakie są najczęstsze choroby stawu łokciowego? 

Do najczęściej występujących schorzeń stawu łokciowego można zaliczyć łokieć tenisisty, który wywołują powtarzające się mikrourazy w obrębie przyczepu powodowane stałym przeciążaniem prostowników. To także łokieć golfisty o nieco podobnym mechanizmie powstawania. Innym często występującym schorzeniem jest zespół kanału nerwu łokciowego, w którym dochodzi do uszkodzenia nerwu na skutek jego ucisku. Wśród chorób stawu łokciowego można także wymienić zespół supinatora, zespół pronatora oraz zapalenie kaletki wyrostka łokciowego. Jej przyczynami mogą być choroby reumatologiczne (RZS, ŁZS), metaboliczne (cukrzyca, dna moczanowa) lub urazy.  

2. Jakie objawy ze strony stawu łokciowego mogą wskazywać na chorobę? 

Warto zwrócić uwagę przede wszystkim na takie objawy jak promieniowanie bólu do innych partii ciała, uczucie bolesności po wysiłku, wszelkie deformacje i obrzęki. Niepokojące mogą być także osłabienie mięśni w obrębie dłoni, zaburzenia ruchomości palców i nadgarstka, drętwienie, mrowienie czy pieczenie. Nie można lekceważyć również uczucie przeskakiwania w stawie, jego zablokowania oraz ograniczenia ruchomości. Jeśli u pacjenta występuje przynajmniej jeden z powyższych symptomów, powinien on zgłosić się do lekarza. Przeprowadzi on potrzebne badania (np. USG, RTG), postawi diagnozę i zaleci odpowiednią metodę terapii.  

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Wawrzyniak A., Najczęstsze nieurazowe przyczyny bólu łokcia, Z praktyki ortopedy, Nr 11, 2018.
2. Stępień K., Łokieć tenisisty i łokieć golfisty – entezopatie stawu łokciowego, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2020.
3. Bartoszek K., Zespół kanału nerwu łokciowego, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2016.
4. Stępień K., Zapalenie kaletki wyrostka łokciowego, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021.