Ból stawu krzyżowo-biodrowego odczuwany w okolicy lędźwiowego odcinka kręgosłupa jest bardzo uciążliwy i utrudnia normalne funkcjonowanie. Często utożsamiany jest z rwą kulszową, z którą nie zawsze ma cokolwiek wspólnego. Przyczyną bólu w tej okolicy może być za to zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego lub uraz mechaniczny. Dolegliwości bólowe w obrębie bioder zawsze wymagają diagnostyki i oceny specjalisty, a jeśli zajdzie taka konieczność, wdrożenia odpowiedniego leczenia. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny dysfunkcji stawu krzyżowo-biodrowego i jak powinno wyglądać skuteczne leczenie w zależności od rodzaju problemu.
Spis treści:
- Staw krzyżowo-biodrowy – co warto o nim wiedzieć?
- Ból stawu krzyżowo-biodrowego i objawy towarzyszące
- Zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego jako jedna z częstszych przyczyn bólu bioder
- Jakie są pozostałe przyczyny bólu stawu krzyżowo-biodrowego?
- Ból stawu krzyżowo-biodrowego – diagnostyka
- Leczenie bólu stawu krzyżowo-biodrowego
- Jak dbać o staw krzyżowo-biodrowy na co dzień?
Staw krzyżowo-biodrowy – co warto o nim wiedzieć?
Staw krzyżowo-biodrowy utworzony jest przez kość krzyżową i kość biodrową, które ze sobą łączy. Jest prosty i płaski, wzmocniony bardzo silnymi więzadłami. Cechuje się charakterystycznym kształtem i zwięzłą strukturą. Ruchomość w stawie krzyżowo-biodrowym jest mocno ograniczona – możliwe są niewielkie ruchy wokół osi poprzecznej1. Ruchomość wynosi około 4 stopni rotacji i 1,6 mm translacji.
Ból stawu krzyżowo-biodrowego i objawy towarzyszące
Bez względu na przyczynę problemów ze stawem krzyżowo-biodrowym zazwyczaj dominującym objawem jest silny ból. Opisywany jest jako ból kłujący, piekący, rwący i palący. Na ogół ma on charakter jednostronny i umiejscowiony jest w okolicy odcinka lędźwiowego kręgosłupa, w dolnej części pleców, nad pośladkiem, bardziej z boku2,3. Niekiedy może promieniować do innych partii ciała, np. stawu kolanowego.
Diagnostyka stawu krzyżowo-biodrowego wymaga przeprowadzenia specjalistycznych badań. Dolegliwościami mogą być m.in.2,3:
- stan zapalny,
- ograniczenie ruchomości w stawie,
- obrzęk,
- poranna sztywność ustępująca po rozruchu,
- niestabilność w stawie,
- nieprawidłowy wzorzec chodu przez ograniczony zakres ruchu,
- trudności w chodzeniu,
- zaniki mięśniowe.
Przykre dolegliwości mogą nasilać się podczas wysiłku lub wykonywania codziennych, prostych czynności. W przypadku niektórych problemów ze stawem krzyżowo-biodrowym ból dokucza nawet w nocy.
Zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego jako jedna z częstszych przyczyn bólu bioder
Przyczyn występowania przewlekłego bólu w obrębie bioder może być wiele, a jedną z nich jest zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego. Dolegliwość ta może mieć różnorakie podłoże. Wyróżnia się m.in. zapalenie wirusowe i bakteryjne. Możliwe jest także zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa czy reumatologiczne zapalenie stawów. U niektórych pacjentów przyczyną wystąpienia zapalenia stawu krzyżowo-biodrowego jest przeprowadzony zabieg operacyjny w okolicy biodra3.
Objawy zapalenia to m.in. nagły rwący ból, nadmierne ocieplenie skóry w miejscu bólu, obrzęk i tachykardia. Zapalenie stawu biodrowego jest chorobą uleczalną, ale wykazującą skłonność do nawrotów4. Może być zarówno jednostronne, jak i obustronne.
Jakie są pozostałe przyczyny bólu stawu krzyżowo-biodrowego?
Częstą przyczyną bólu w okolicy stawu krzyżowo-biodrowego jest zwyrodnienie charakteryzujące się występowaniem patologicznych zmian w obrębie chrząstki stawowej. Zmiany te mogą dotyczyć wyłącznie jednego stawu lub kilku jednocześnie. Zwyrodnienie stawu biodrowego jest chorobą postępującą i niemożliwą do wyleczenia. W jej przypadku można jedynie zapobiegać dalszemu zużyciu powierzchni stawowych i łagodzić dolegliwości bólowe2.
Do innych przyczyn bólu stawu krzyżowo-biodrowego zalicza się:
- zablokowanie czynnościowe (przemieszczenie się kości krzyżowej względem kości biodrowej),
- hipermobilność (nadmierne rozciągnięcie więzadeł powodujące brak stabilności podczas wykonywania ruchów),
- zapalenie mięśni lub ścięgien,
- przeciążenie,
- ucisk na nerwy/uszkodzenie nerwów,
- dysplazję stawu biodrowego,
- kontuzję lub uraz,
- martwicę kości,
- ciążę,
- błędy treningowe.
We wszystkich wymienionych przypadkach ból bioder wymaga konsultacji z lekarzem.
Ból stawu krzyżowo-biodrowego – diagnostyka
Aby dowiedzieć się, jaka patologia jest odpowiedzialna za wystąpienie dolegliwości bólowych w obrębie stawu krzyżowo-biodrowego, należy udać się do lekarza i wykonać badania. Podstawą rozpoznania jest prawidłowo zebrany wywiad i badanie fizykalne obejmujące ocenę ruchomości stawu. Podczas badania w gabinecie lekarz zwykle wykonuje Test Patricka umożliwiający ocenę napięcia mięśni przywodzicieli kończyny dolnej i różnicowanie dysfunkcji stawu biodrowego i krzyżowo-biodrowego.
Specjalista może także skierować pacjenta na badania, w tym m.in.5:
- prześwietlenie rentgenowskie (RTG),
- tomografię komputerową (TK),
- rezonans magnetyczny (MRI),
- badanie przewodnictwa nerwowego,
- artroskopię.
Leczenie bólu stawu krzyżowo-biodrowego
Postępowanie zależy od przypadku. Zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego najczęściej ustępuje samoistnie, a leczenie ma wyłącznie charakter zachowawczy. Zwyrodnienia niestety nie da się wyleczyć, trzeba jednak podjąć działania prowadzące do jego zahamowania.
Zalecenia w razie bólu stawu krzyżowo-biodrowego zazwyczaj są bardzo podobne. Kluczową rolę odgrywają zawsze wypoczynek i odciążanie chorego biodra. Pozostałe zalecenia to2:
- powstrzymywanie się od uprawiania sportów,
- dostosowywanie codziennych aktywności do swoich możliwości,
- stosowanie zimnych lub ciepłych okładów,
- przyjmowanie leków z grupy NLPZ,
- rehabilitacja manualna,
- fizjoterapia i odpowiednio dobrane ćwiczenia na staw,
- przyjmowanie zastrzyków z glikokortykosteroidów,
- założenie blokady stawu.
O sposobie leczenia decyduje lekarz prowadzący.
Jak dbać o staw krzyżowo-biodrowy na co dzień?
Chcąc uniknąć bólu bioder w przyszłości, trzeba dbać o staw krzyżowo-biodrowy każdego dnia. Wskazane jest przede wszystkim wzmacnianie mięśni stabilizujących miednicę poprzez wykonywanie odpowiednich ćwiczeń. Przykładowe ćwiczenie polega na tym, że pacjent leży na plecach ze zgiętymi w kolanach i złączonymi nogami, dodatkowo ugiętymi w stawach biodrowych. W tej pozycji wykonuje skręt kolan w prawo, a następnie w lewo. Pamiętajmy jednak, że ćwiczenia na ból stawu krzyżowo-biodrowego powinien dobierać fizjoterapeuta, ponieważ dysfunkcje tego stawu mogą wymagać różnego podejścia.
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Bibliografia:
- Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2013.
- Nalazek, E. Kamińska, U. Kaźmierczak i in., Leczenie, diagnostyka i profilaktyka stawu biodrowego w chorobie zwyrodnieniowej, Bydgoszcz, 2014.
- Nouri A., Walmsley D., Pruszczyński B. i in., Przemijające zapalenie stawu biodrowego, Journal of Pediatric Orthopaedics B, 2014; 23.
- Landin L.A., Danielsson L.G., Wattsgärd C.: Transient synovitis of the hip. Its incidence, epidemiology and relation to Perthes’ disease. J. Bone Joint Surg. Br., 1987; 69.
- McMahonP, Medycyna sportowa. Współczesne metody diagnostyki i leczenia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2004.
