Ból stawu krzyżowo-biodrowego – przyczyny, sposoby radzenia sobie z problemem

Ból stawu krzyżowo-biodrowego odczuwany w okolicy lędźwiowego odcinka kręgosłupa jest bardzo uciążliwy i utrudnia normalne funkcjonowanie. Często utożsamiany jest z rwą kulszową, z którą nie zawsze ma cokolwiek wspólnego. Przyczyną bólu w tej okolicy może być za to zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego lub uraz mechaniczny. Dolegliwości bólowe w obrębie bioder zawsze wymagają diagnostyki i oceny specjalisty, a jeśli zajdzie taka konieczność, wdrożenia odpowiedniego leczenia. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny dysfunkcji stawu krzyżowo-biodrowego i jak powinno wyglądać skuteczne leczenie w zależności od rodzaju problemu.

Spis treści:

• Staw krzyżowo-biodrowy – co warto o nim wiedzieć?
• Ból stawu krzyżowo-biodrowego i objawy towarzyszące
• Zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego jako jedna z częstszych przyczyn bólu bioder
• Jakie są pozostałe przyczyny bólu stawu krzyżowo-biodrowego?
• Ból stawu krzyżowo-biodrowego – diagnostyka
• Leczenie bólu stawu krzyżowo-biodrowego
• Jak dbać o staw krzyżowo-biodrowy na co dzień?

Staw krzyżowo-biodrowy – co warto o nim wiedzieć?

Staw krzyżowo-biodrowy utworzony jest przez kość krzyżową i kość biodrową, które ze sobą łączy. Jest prosty i płaski, wzmocniony bardzo silnymi więzadłami. Cechuje się charakterystycznym kształtem i zwięzłą strukturą. Ruchomość w stawie krzyżowo-biodrowym jest mocno ograniczona – możliwe są niewielkie ruchy wokół osi poprzecznej¹. Ruchomość wynosi około 4 stopni rotacji i 1,6 mm translacji.

Ból stawu krzyżowo-biodrowego i objawy towarzyszące

Bez względu na przyczynę problemów ze stawem krzyżowo-biodrowym zazwyczaj dominującym objawem jest silny ból. Opisywany jest jako ból kłujący, piekący, rwący i palący. Na ogół ma on charakter jednostronny i umiejscowiony jest w okolicy odcinka lędźwiowego kręgosłupa, w dolnej części pleców, nad pośladkiem, bardziej z boku^2,3. Niekiedy może promieniować do innych partii ciała, np. stawu kolanowego.

Diagnostyka stawu krzyżowo-biodrowego wymaga przeprowadzenia specjalistycznych badań. Dolegliwościami mogą być m.in.^2,3:

• stan zapalny,
• ograniczenie ruchomości w stawie,
• obrzęk,
• poranna sztywność ustępująca po rozruchu,
• niestabilność w stawie,
• nieprawidłowy wzorzec chodu przez ograniczony zakres ruchu,
• trudności w chodzeniu,
• zaniki mięśniowe.

Przykre dolegliwości mogą nasilać się podczas wysiłku lub wykonywania codziennych, prostych czynności. W przypadku niektórych problemów ze stawem krzyżowo-biodrowym ból dokucza nawet w nocy.

Zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego jako jedna z częstszych przyczyn bólu bioder

Przyczyn występowania przewlekłego bólu w obrębie bioder może być wiele, a jedną z nich jest zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego. Dolegliwość ta może mieć różnorakie podłoże. Wyróżnia się m.in. zapalenie wirusowe i bakteryjne. Możliwe jest także zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa czy reumatologiczne zapalenie stawów. U niektórych pacjentów przyczyną wystąpienia zapalenia stawu krzyżowo-biodrowego jest przeprowadzony zabieg operacyjny w okolicy biodra³.

Objawy zapalenia to m.in. nagły rwący ból, nadmierne ocieplenie skóry w miejscu bólu, obrzęk i tachykardia. Zapalenie stawu biodrowego jest chorobą uleczalną, ale wykazującą skłonność do nawrotów⁴. Może być zarówno jednostronne, jak i obustronne.

Jakie są pozostałe przyczyny bólu stawu krzyżowo-biodrowego?

Częstą przyczyną bólu w okolicy stawu krzyżowo-biodrowego jest zwyrodnienie charakteryzujące się występowaniem patologicznych zmian w obrębie chrząstki stawowej. Zmiany te mogą dotyczyć wyłącznie jednego stawu lub kilku jednocześnie. Zwyrodnienie stawu biodrowego jest chorobą postępującą i niemożliwą do wyleczenia. W jej przypadku można jedynie zapobiegać dalszemu zużyciu powierzchni stawowych i łagodzić dolegliwości bólowe².

Do innych przyczyn bólu stawu krzyżowo-biodrowego zalicza się:

• zablokowanie czynnościowe (przemieszczenie się kości krzyżowej względem kości biodrowej),
• hipermobilność (nadmierne rozciągnięcie więzadeł powodujące brak stabilności podczas wykonywania ruchów),
• zapalenie mięśni lub ścięgien,
• przeciążenie,
• ucisk na nerwy/uszkodzenie nerwów,
• dysplazję stawu biodrowego,
• kontuzję lub uraz,
• martwicę kości,
• ciążę,
• błędy treningowe.

We wszystkich wymienionych przypadkach ból bioder wymaga konsultacji z lekarzem.

Ból stawu krzyżowo-biodrowego – diagnostyka

Aby dowiedzieć się, jaka patologia jest odpowiedzialna za wystąpienie dolegliwości bólowych w obrębie stawu krzyżowo-biodrowego, należy udać się do lekarza i wykonać badania. Podstawą rozpoznania jest prawidłowo zebrany wywiad i badanie fizykalne obejmujące ocenę ruchomości stawu. Podczas badania w gabinecie lekarz zwykle wykonuje Test Patricka umożliwiający ocenę napięcia mięśni przywodzicieli kończyny dolnej i różnicowanie dysfunkcji stawu biodrowego i krzyżowo-biodrowego.

Specjalista może także skierować pacjenta na badania, w tym m.in.⁵:

• prześwietlenie rentgenowskie (RTG),
• tomografię komputerową (TK),
• rezonans magnetyczny (MRI),
• badanie przewodnictwa nerwowego,
• artroskopię.

Leczenie bólu stawu krzyżowo-biodrowego

Postępowanie zależy od przypadku. Zapalenie stawu krzyżowo-biodrowego najczęściej ustępuje samoistnie, a leczenie ma wyłącznie charakter zachowawczy. Zwyrodnienia niestety nie da się wyleczyć, trzeba jednak podjąć działania prowadzące do jego zahamowania.

Zalecenia w razie bólu stawu krzyżowo-biodrowego zazwyczaj są bardzo podobne. Kluczową rolę odgrywają zawsze wypoczynek i odciążanie chorego biodra. Pozostałe zalecenia to²:

• powstrzymywanie się od uprawiania sportów,
• dostosowywanie codziennych aktywności do swoich możliwości,
• stosowanie zimnych lub ciepłych okładów,
• przyjmowanie leków z grupy NLPZ,
• rehabilitacja manualna,
• fizjoterapia i odpowiednio dobrane ćwiczenia na staw,
• przyjmowanie zastrzyków z glikokortykosteroidów,
• założenie blokady stawu.

O sposobie leczenia decyduje lekarz prowadzący.

Jak dbać o staw krzyżowo-biodrowy na co dzień?

Chcąc uniknąć bólu bioder w przyszłości, trzeba dbać o staw krzyżowo-biodrowy każdego dnia. Wskazane jest przede wszystkim wzmacnianie mięśni stabilizujących miednicę poprzez wykonywanie odpowiednich ćwiczeń. Przykładowe ćwiczenie polega na tym, że pacjent leży na plecach ze zgiętymi w kolanach i złączonymi nogami, dodatkowo ugiętymi w stawach biodrowych. W tej pozycji wykonuje skręt kolan w prawo, a następnie w lewo. Pamiętajmy jednak, że ćwiczenia na ból stawu krzyżowo-biodrowego powinien dobierać fizjoterapeuta, ponieważ dysfunkcje tego stawu mogą wymagać różnego podejścia.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące bólu stawu krzyżowo-biodrowego:

1. Jak przeprowadza się diagnostykę w przypadku bólu biodra? 

Diagnostyka schorzeń stawu biodrowo-krzyżowego zawsze powinna być przeprowadzana przez specjalistę. Warto także pamiętać, że domowe sposoby na ból biodra mogą pomóc tylko doraźnie i nie zastąpią wizyty u specjalisty. Aby określić przyczynę dolegliwości lekarz może zlecić lub wykonać następujące badania: prześwietlenie rentgenowskie (RTG), tomografię komputerową (TK), rezonans magnetyczny (MRI), badanie przewodnictwa nerwowego, artroskopię stawu biodrowego. Podstawą jest natomiast wywiad i badanie fizykalne (poprzez dotyk), które obejmuje także ocenę ruchomości stawu. Specjalista z pewnością wykona także Test Patricka umożliwiający sprawdzenie napięcia mięśni przywodzicieli kończyny dolnej. 

2. Jak zadbać o zdrowie stawu biodrowego-krzyżowego? 

Stawy w ciele człowieka lubią ruch. Wówczas są odpowiednio dotlenione i ukrwione. Dlatego w codziennej rutynie warto uwzględnić aktywność fizyczną dopasowaną do swojego wieku i stanu zdrowia. To mogą być spacery, jogging, ale także ćwiczenia wykonywane na macie. Takie zalecenia mogą wdrożyć osoby, które nie skarżą się na żadne dolegliwości. Jeśli natomiast pacjent odczuwa ból w biodrze, powinien skonsultować się z lekarzem. Ćwiczenia powinien dobrać fizjoterapeuta. Warto pamiętać, że każda dysfunkcja stawu wymaga odpowiedniego podejścia. Nadmierna aktywność fizyczna może niekiedy wręcz zaszkodzić.  

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2013.
2. Nalazek, E. Kamińska, U. Kaźmierczak i in., Leczenie, diagnostyka i profilaktyka stawu biodrowego w chorobie zwyrodnieniowej, Bydgoszcz, 2014.
3. Nouri A., Walmsley D., Pruszczyński B. i in., Przemijające zapalenie stawu biodrowego, Journal of Pediatric Orthopaedics B, 2014; 23.
4. Landin L.A., Danielsson L.G., Wattsgärd C.: Transient synovitis of the hip. Its incidence, epidemiology and relation to Perthes’ disease. J. Bone Joint Surg. Br., 1987; 69.
5. McMahonP, Medycyna sportowa. Współczesne metody diagnostyki i leczenia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2004.