Jak dbać o stawy na co dzień?

Zdrowe kości i stawy pozwalają  zachować dobrą kondycję i aktywność fizyczną przez wiele lat. Jakie choroby mogą zagrażać narządowi ruchu? Jak zadbać o to, by niezależnie od wieku nie skarżyć się na ból i ograniczenie ruchomości kończyn? Zobacz, jakie czynniki wpływają na wzmocnienie stawów, a które z nich mogą zagrażać ich prawidłowemu funkcjonowaniu. Poznaj najczęstsze choroby, które wymagają interwencji lekarza. 

Spis treści:

• Stawy i mięśnie — od czego zależy ich kondycja?
• Ból stawów — z czego wynika?
• Choroba zwyrodnieniowa stawów — częsta przyczyna obniżenia sprawności
• Jak dbać o stawy?
• Domowe sposoby na zdrowe stawy

Stawy i mięśnie — od czego zależy ich kondycja?

Kondycja stawów jest niezwykle ważna dla osób w każdym wieku. Dolegliwości związane z narządem ruchu obniżają komfort życia, powodując ból i ograniczenie ruchomości stawów. Co ważne, charakterystyczną przypadłością nie są wyłącznie bóle stawów u starszych osób.

Dolegliwości stawów mogą dotknąć osób w każdym wieku, nawet najmłodszych. Przykładami mogą być [1]:

• młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS),
• zapalenie skórno-mięśniowe,
• łuszczycowe zapalenie stawów,
• reaktywne zapalenie stawów.

Takie choroby stawów mogą wystąpić nawet u dzieci. Strzelające czy przeciążone stawy to z kolei dolegliwości charakterystyczne dla osób w każdym wieku. Ich wystąpieniu mogą sprzyjać czynniki środowiskowe, na przykład niewłaściwa dieta, nadwaga czy brak ruchu. Niekiedy jednak bóle stawów są związane z poważnymi chorobami. Nie zawsze zależą one od tego, czy pacjent uprawia sport, utrzymuje prawidłową masę ciała, stosuje suplementy z witaminą C czy spożywa warzywa i owoce. [2]

Ból stawów — z czego wynika?

Ból stawu (artralgia) stanowi najczęstszy objaw kliniczny przewlekłych chorób układu ruchu.  [1]. Towarzyszy on zarówno niezapalnym chorobom stawów (np. choroba zwyrodnieniowa stawów – ChZS), jak i zapalnym (np. reumatoidalne zapalenie stawów – RZS) [2]. U pacjenta, który pierwszy raz zgłasza lekarzowi  strzelające stawy bądź inne dolegliwości ze strony układu ruchu, najważniejsze jest sprawdzenie przyczyny dolegliwości. [1]

Wyróżnia się między innymi [1]:

• reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
• kontuzje, np. nadwyrężenie stawu kolanowego lub biodrowego,
• infekcyjne zapalenie stawów,
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
• łuszczycowe zapalenie stawów,
• reaktywne zapalenie stawów, uszkodzenie chrząstki stawowej wynikające z choroby zwyrodnieniowej stawów.

Ogromne znaczenie ma wykonanie podstawowych badań, takich jak RTG czy morfologia krwi. Są to pierwsze kroki mające na celu zdiagnozowanie, z jakim podłożem bólu stawów i ścięgien ma się do czynienia. Warto także podkreślić, że różne rodzaje stawów mogą dawać zróżnicowane objawy. Lekarz musi także uwzględnić, czy ból mięśni i stawów jest uogólniony czy dotyczy wyłącznie jednej części ciała. [2]

Choroba zwyrodnieniowa stawów — częsta przyczyna obniżenia sprawności

Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza) to najczęstsza przyczyna bólu stawów. Wynika z uszkodzenia chrząstki stawowej i innych struktur stawu. Prowadzi do niesprawności i obniża jakość życia. Choroby zwyrodnieniowej nie da się całkowicie wyleczyć, ale jest wiele sposobów zahamowania jej postępu. Można jej także skutecznie  zapobiegać — właśnie dlatego warto zadbać o stawy, niezależnie od wieku. [3]

Rozwojowi choroby zwyrodnieniowej stawów sprzyjają m.in.: [3]:

• płeć żeńska,
• nadwaga,
• czynniki genetyczne,
• przeciążenia i urazy. [5]

Jak widać, nie na wszystkie czynniki pacjent może mieć wpływ. Jednak prawidłowa suplementacja, np. przyjmowanie preparatów zawierających kolagen, kwas hialuronowy, witaminę D czy kwasy omega-3 zdecydowanie sprzyjają zdrowiu stawów. Bardzo istotne jest również utrzymanie prawidłowej masy ciała. [4]

Jak dbać o stawy?

Stawy to ruchome połączenia kości, które umożliwiają wykonywanie ruchu kończyn. Są zbudowane z tkanki łącznej, która chroni kości przed tarciem, a także amortyzuje wstrząsy. Trzeba podkreślić, że te struktury są niezwykle istotne dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Dlatego, jeśli odczuwasz ból stawów oraz kości, nie powinieneś go bagatelizować. Samodzielnie trudno ocenić, czy doszło do niegroźnego przeciążenia, czy do poważnej choroby. Niektóre schorzenia, na przykład infekcyjne zapalenie stawów, mogą rozwijać się szybko i już po kilku godzinach lub dniach dawać bardzo poważne objawy. [5]

Jeśli więc zastanawiasz się, jak dbać o stawy, przede wszystkim pamiętaj o tym, by nie lekceważyć żadnych symptomów, które wskazują na ich dolegliwości. Zawsze warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć poważne schorzenia lub wdrożyć odpowiednio dobraną terapię.

Domowe sposoby na zdrowe stawy

Choć nie wszystkie schorzenia stawów zależą od trybu życia pacjenta, to na wiele czynników można mieć wpływ. Na prawidłowe funkcjonowanie stawów pozytywnie oddziałują m.in:

• optymalna masa ciała (unikanie nadwagi i otyłości) [3],
• regularna aktywność fizyczna, np. nordic walking, jazda na rowerze, gimnastyka [3],
• zbilansowana dieta,
• dbanie o układ odpornościowy,
• przyjmowanie preparatów zawierających kolagen na stawy [4].

Warto szczególnie zadbać o odpowiednią dawkę ruchu, która poprawia ruchomość stawów i ich elastyczność. Choć domowe sposoby na zdrowe stawy mogą wydawać się bardzo ogólne, to lekarze i fizjoterapeuci potwierdzają, że mają one ogromne znaczenie nie tylko dla zdrowia stawów. Wzmacniają także kości i zapobieganiu powstawaniu osteoporozy. Korzyści z dbania o stawy są więc zdecydowanie warte wdrożenia odpowiednich nawyków.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące dbania o stawy:

1. Co źle wpływa na stawy?

Stawy nie lubią zbytniego obciążenia, które jest związane z nadwagą lub otyłością. Wówczas są poddawane działaniom bardzo dużych sił, które mogą prowadzić do degradacji tkanki łącznej. Wywołuje to ból i skutkuje zmianami zwyrodnieniowymi.

2. Jak zwiększyć produkcję mazi stawowej?

Polecane są preparaty zawierające kolagen w dobrze przyswajalnej formie. Niezbędna jest także właściwa dieta obejmująca wszystkie potrzebne człowiekowi składniki odżywcze.

3. Co smaruje stawy?

W torebce stawowej znajduje się maź stawowa, która jest naturalnym „smarem”. Umożliwia ona gładkie przesuwanie się kości względem siebie, minimalizuje tarcie i przeciążenia.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Rupiński R., Praktyczne wskazówki dotyczące postępowania we wczesnym zapaleniu stawów, Lekarz POZ 5/2022 vol. 8:  https://www.termedia.pl/Praktyczne-wskazowki-dotyczace-postepowania-we-wczesnym-zapaleniu-stawow,98,48281,1,1.html
2. Guła Z., Korkosz M., Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS): przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, Reumatologia, 2022: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/63732,reumatoidalne-zapalenie-stawow
3. Konarska O., Choroba zwyrodnieniowa stawów – aktywność fizyczna jest utrudniona, lecz konieczna, Termedia 2022:  https://www.termedia.pl/reumatologia/Choroba-zwyrodnieniowa-stawow-aktywnosc-fizyczna-jest-utrudniona-lecz-konieczna,46881.html
4. Romanowski W.,  Zdanowska A.,  Romanowski M., Choroba zwyrodnieniowa stawów — aktualne standardy leczenia, Forum Reumatologiczne, 2016, tom 2, nr 2: 52–57 (strona internetowa: https://journals.viamedica.pl/
   rheumatology_forum/article/view/
   44568/37437)
5. Wiercińska M., Infekcyjne (septyczne) zapalenie stawów, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, Reumatologia, 2023: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/140769,infekcyjne-septyczne-zapalenie-stawow