Skręcenie stawu skokowego jest jedną z najczęstszych przyczyn urazów, ponieważ są obciążane i eksploatowane częściej, niż inne stawy. To uraz, który może spotkać każdego – niezależnie od wieku czy poziomu aktywności fizycznej. Jakie są objawy i przyczyny tego typu kontuzji i co zrobić, gdy do niej dojdzie? Dowiedz się, na czym polega leczenie i rehabilitacja oraz jak dbać o stawy po urazie.
Spis treści:
- Funkcje stawu skokowego i jego budowa
- Skręcenie stawu skokowego – przyczyny
- Objawy skręcenia stawu skokowego
- Skręcenia stawu skokowego – leczenie
- Co zrobić w przypadku skręcenia stawu skokowego?
- Profilaktyka i wzmacnianie stawów
Funkcje stawu skokowego i jego budowa
Staw skokowy spaja kość piszczelową i strzałkową ze stopą. Ta skomplikowana struktura pozwala na ruchy stopy i składa się z dwóch głównych części:
- stawu skokowego górnego, czyli skokowo-goleniowego – zbudowany jest z licznych więzadeł i torebki stawowej; torebka stawowa znajduje się wokół stawu; wydziela płyn, który nawilża staw i zmniejsza tarcie pomiędzy powierzchniami stawowymi; Głównymi stabilizatorami stawu skokowego są więzadła; staw skokowy górny pozwala na zginanie, prostowanie unoszenie i opuszczanie stopy; [1]
- stawu skokowego dolnego, czyli skokowo-piętowo-łódkowatego – składa się z dwóch części: tylnej i przedniej, które oddziela więzadło skokowo-piętowe międzykostne; każda część ma swoją torebkę stawową i swoje więzadła; więzadła te zapewniają stabilność i umożliwiają ruchy stopy; dzięki temu stawowi możemy dostosować stopę do podłoża, zginać ją do wewnątrz i na zewnątrz oraz oddalać ją i przybliżać.
Skręcenie stawu skokowego – przyczyny
Skręcenie stawu skokowego jest jednym z najczęściej spotykanych urazów kończyn dolnych. Za częstotliwość występowania urazów, takich jak skręcenie czy zwichnięcie stawu skokowego, odpowiada przede wszystkim jego skomplikowana budowa. Najczęściej skręcenie stawu skokowego wynika z mechanizmu inwersji stopy i niewystarczającej stabilizacji. Urazy stawu skokowego mogą wystąpić wówczas, gdy gwałtownie skręcimy ją do wewnątrz, na przykład stawiając ją na nierównej powierzchni lub podczas upadku z wysokości. [2]
Objawy skręcenia stawu skokowego
Objawy skręcenia kostki mogą być różne i zależą stopnia uszkodzeń. Pierwszym symptomem skręcenia stawu jest ból stawu skokowego. Mogą wystąpić także inne dolegliwości o różnym nasileniu:
- skręcenie I stopnia – niskie lub umiarkowane nasilenie bólu i obrzęku, brak wyraźnej niestabilności; [2]
- skręcenie II stopnia – umiarkowane lub znaczne dolegliwości bólowe, umiarkowana lub niska niestabilność stawu, obecność krwiaka; [2]
- skręcenie III stopnia – znaczna bolesność, obrzęk i rozległy krwiak, istotna niestabilność stawu. [2]
Skręcenia stawu skokowego – leczenie
Postępowanie medyczne przy skręceniu stawu skokowego uzależnione jest od stopnia uszkodzenia tkanek. Leczenie operacyjne stosuje się najczęściej w przypadku poważnego uszkodzeń, np. wskutek całkowitego zerwania więzadeł. Gdy dochodzi do łagodnego i umiarkowanego skręcenia stawu skokowego, zalecane jest leczenie zachowawcze. [2]
Na czym polega leczenie zachowawcze skręconej kostki?
Leczenie skręconego stawu bez operacji polega na stopniowym przywracaniu ruchu i siły w nodze. To proces, który obejmuje ćwiczenia, masaż i zabiegi fizjoterapeutyczne. Pierwsza faza polega na łagodzeniu bólu i zmniejszaniu obrzęku. Później należy skoncentrować się na wzmacnianiu stawu i poprawie jego mobilności. Ważne jest regularne wykonywanie zaleconych ćwiczeń i współpraca z fizjoterapeutą. Celem rehabilitacji jest poprawa równowagi, siły i elastyczności. Mogą być też wykonywane zabiegi, takie jak ultradźwięki, krioterapia czy terapia manualna. [3]
Leczenie operacyjne
Leczenie operacyjne jest rzadkością i stosowane jest w przypadkach, gdy uszkodzenia są bardzo poważne, a niestabilność stawu skokowego utrudnia codzienne funkcjonowanie. Operacja może obejmować rekonstrukcję więzadeł i naprawę innych uszkodzeń w obrębie stawu skokowego. [2][3]
Co zrobić w przypadku skręcenia stawu skokowego?
Jeśli dojdzie do skręcenia stawu skokowego, jednym z popularnych metod postępowania, jest protokół RICE. To akronim, pod którym kryją się 4 najważniejsze kroki.
- Odpoczynek (Rest) – pozwala tkankom na właściwe gojenie się i chroni przed dalszym uszkadzaniem.
- Chłodzenie (Ice) – pomaga złagodzić ból oraz zredukować obrzęk poprzez zmniejszenie średnicy naczyń krwionośnych.
- Ucisk (Compression) – może ograniczać powstający obrzęk i przyspieszyć powrót do sprawności stawu.
- Uniesienie (Elevation) – pomaga w odprowadzaniu wysięku zapalnego przez naczynia limfatyczne, co może pomóc w zmniejszeniu obrzęku. [3]
Zastosowanie się do tych wskazówek może być pomocne w procesie rehabilitacji i rekonwalescencji.
Profilaktyka i wzmacnianie stawów
Aby uniknąć urazów stawu skokowego, zarówno pierwszego, jak i kolejnego, warto zastosować się do tych kilku zasad:
- Regularnie wykonuj ćwiczenia wzmacniające mięśnie, równowagę i stabilizację, [3]
- Stosuj stabilizatory stawu skokowego zalecone przez lekarza lub fizjoterapeutę, [3]
- Wzmacniaj stawy od środka, dbając o uzupełnienie diety w składniki wspierające zdrowie stawów, takie jak kolagen. [5]
Najczęściej zadawane pytania:
1. Jak wygląda rozpoznanie uszkodzenia stawu skokowego?
Diagnostyka uszkodzenia stawu skokowego polega na dokładnym wywiadzie medycznym oraz badaniu fizykalnym. Lekarz ortopeda przeprowadzi wywiad, a następnie badanie fizykalne. Oceni ruchomość stawu i wykonana testy stabilności. Po tym może zlecić badania obrazowe, takie jak zdjęcie rentgenowskie (RTG), tomografię komputerową (TK) czy rezonans magnetyczny (MRI), aby dokładniej ocenić uszkodzenia. Ostatecznie, na podstawie zebranych danych, lekarz zaleci odpowiednie leczenie, często obejmujące fizjoterapię. [3]
2. Czy skręcenie stawu skokowego powoduje uszkodzenie więzadła?
Lekkie skręcenia zwykle nie powodują znacznego uszkodzenia więzadeł. Jednak poważniejsze urazy mogą prowadzić do ich naderwania lub całkowitego zerwania. [4]
3. Jak długo trwa leczenie stawu skokowego?
Czas trwania leczenia i rekonwalescencji jest uzależniony od stopnia uszkodzenia tkanek. Leczenie zachowawcze zwykle trwa do ustąpienia lub znacznego zmniejszenia się obrzęku oraz ustąpienia bólu. Najczęściej trwa około 3 tygodni, a w przypadku poważniejszych urazów czas leczenia może obejmować nawet 5–6 tygodni. [4]
Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.
Bibliografia:
[1] Radlak K. Staw skokowy – anatomia, Portal Fizjoterapeuty, Anatomia; maj 2014, aktualizacja: grudzień, 2023: https://fizjoterapeuty.pl/anatomia/staw-skokowy.html [dostęp online 15.05.2024] [2] Brzezińska P. i in. Kompleksowe postępowanie fizjoterapeutyczne w skręceniu stawu skokowego = Comprehensive physiotherapy treatment methods in ankle sprains. Journal of Education, Health and Sport. 2015: https://zenodo.org/records/31464, strony: 529, 533-534, 534-536 [dostęp online 15.05.2024] [3] Kaźmierczak U.i in W., Leczenie zachowawcze skręcenia stawu skokowego w świetle najnowszej literatury, Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(3):117-142. eISSN 2391-8306, strony: 117, 120-122, 124-128, 132-133: https://www.researchgate.net/profile/Walery-Zukow/publication/313217715_Conservative_treatment_of_ankle_sprain_according_to_a_recent_literature/links/5892d81e458515aeac9465c3/Conservative-treatment-of-ankle-sprain-according-to-a-recent-literature.pdf [dostęp online 15.05.2024] [4] Sułko J., Skręcenie stawu skokowego (pot. skręcenie kostki), Medycyna Praktyczna – Ortopedia, Choroby i urazy, 2023: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/165580,skrecenie-stawu-skokowego-skrecenie-kostki [dostęp online 15.05.2024] [5] Jak dbać o stawy?, 4FLEX – Zdrowe stawy, https://4flex.pl/jak-dbac-o-stawy/ [dostęp online 15.05.2024]
